Alzheimer Hastaları Bakanlar İçin Öneriler
Alzheimer Hastaları Bakanlar İçin Öneriler
Aşağıdaki öneriler bakım üstlenen kişilerin deneyimlerinden alınmıştır. Bunlardan bazılarının uygulanmasını zor bulabilirsiniz.
Unutmayın ki kimse mükemmel değildir. Siz bakımı üstlenen kişi olarak elinizden gelenin en iyisini yapın.
Yıkanma ve Kişisel Hijyen
Alzheimer Hastası olan kişi yıkanmayı unutabilir, artık buna ihtiyaç duymayabilir ya da ne yapması gerektiğini unutmuş olabilir. Bu durumda kişiye yardım teklif ederken saygınlığını korumaya dikkat etmek önemlidir.
Öneriler
• Kişinin daha önceki yıkanma rutinini mümkün olduğu kadar koruyun
• Yıkanmayı rahatlatıcı ve dinlendirici bir vesile haline getirin
• Duş yapmak yıkanmaktan daha kolay olabilir ama eğer kişi duş yapmaya alışkın değilse bu durum onun için korkutucu olabilir
• İşi mümkün olduğu kadar basitleştirin
• Kişi yıkanmayı reddediyorsa ruh hali değiştikten biraz sonra tekrar deneyin
• Kişinin mümkün olduğunca kendisinin yapmasına izin verin
• Kişi utanıyorsa beden belli kısımlarını kapatarak yıkamak daha yardımcı olabilir
• Güvenliği dikkate alın. Tırabzan gibi sıkıca tutunacağı bir parmaklık, kaymayan bir paspas ya da ekstra bir sandalye yardımcı olabilir.
• Yıkanma her zaman tartışma konusu oluyorsa ayakta yıkama daha iyi olabilir
• Bu konuda sürekli problem yaşıyorsanız bunu yapacak başka birisini bulun
Giyinme
Alzheimer Hastası olan bir kişi çoğunlukla nasıl giyineceğini unutacaktır ve bazen kıyafetlerini değiştirme ihtiyacı duymayabilir. Alzheimer Hastası olan kişiler bazen toplum için uygun olmayan kıyafetlerle dolaşabilirler.
Öneriler
• Kıyafetleri giyilme sırasına göre düzene koyun
• Karmaşık bağcıkları olan kıyafetlerden kaçının
• Mümkün olduğu kadar uzun süre giyinme konusunda bağımsızlığı destekleyin
• Kaymayan lastik tabanlı ayakkabılar kullanın
Tuvalete Çıkma Ve İdrar Kaçırma
Alzheimer Hastası olan kişi ne zaman tuvalete gitmesi gerektiğini anlama becerisini, tuvaletin nerede olduğunu ya da tuvalette ne yapması gerektiğini unutabilir.
Öneriler
• Tuvalete gitmek için bir program yaratın
• Tuvalet kapısını büyük harfler ve parlak renkler kullanarak işaretleyin
• Tuvalet kapısını kolay bulunabilmesi için açık bırakın
• Kıyafetlerinin kolayca çıkarılabilir olduğundan emin olun
• Yatma saatinden önce içilen içecekleri sebep göstererek sınırlayın
• Yatağının kenarına bir küvet ya da lazımlık koymak yardımcı olabilir
• Profesyonel tavsiye alın
Yemek Pişirme
Alzheimer Hastası olan kişi yemek pişirme becerisini daha sonraki aşamalarda kaybedebilir. Eğer kişi yalnız yaşıyorsa bu durum artan yaralanma riski taşıyarak ağır problemler yaratabilir. Zayıf fiziksel koordinasyon yanıklara ve kesilmelere sebep olabilir.
Öneriler
• Kişinin kendi yemeğini ne kadar beceriyle pişirebildiğini ölçün
• Yemek pişirmeyi ortak yapılan bir aktivite haline getirin
• Güvenlik aygıtları yerleştirin
• Keskin uçlu aletleri kaldırın
• Yeterince besleyici yiyeceğin yendiğinden emin olun
Yemek
Demans sahibi olan kişiler genellikle yemek yiyip yemediklerini ya da araçları nasıl kullanmaları gerektiğini unuturlar. Alzheimer Hastasının ileriki dönemlerinde kişi yedirilmeye ihtiyaç duyabilir. Çiğneme ya da yutma becerisinin kaybolması gibi birtakım fiziksel problemler ortaya çıkacaktır.
Öneriler
• Kişiye nasıl yemesi gerektiğini hatırlatmak zorunda kalabilirsiniz.
• Elle yenebilecek yiyecekler kullanın - üstesinden gelmesi daha kolay olabilir ve daha az kirli olur
• Boğulmayı önlemek için yiyeceği küçük parçalara bölün. Hastalığın ileriki dönemlerinde bütün yiyeceklerin püre ya da sıvı hale getirilmesi gerekebilir.
• Kişiye yavaş yemesi gerektiğini hatırlatın.
• Kişinin sıcağı ve soğuğu algılayamayabileceğini ve sıcak yiyecek ve içeceklerle ağzını yakabileceğini göz önünde bulundurun
• Kişi yutma güçlüğü çektiğinde yutmayı kolaylaştıracak bir teknik öğrenmek için doktorunuza danışın
• Her seferde bir porsiyon yemek servis yapın
Araba Kullanma
Karar verme yeteneği zarar gördüğü ve tepkileri yavaşladığı için Alzheimer Hastası olan kişinin araba kullanması tehlikeli olabilir.
Öneriler
• Konuyu kişiyle nazikçe tartışın
• Uygun olduğu yerlerde toplu taşıma araçlarını kullanmayı teklif edin
• Eğer kişiyi araba kullanmaktan vazgeçiremiyorsanız, doktorunuza ya da sürücü ehliyeti veren otoritelere danışmanız gerekebilir.
Alkol ve Sigara
İlaç kullanımı açısından sorun olmadığı sürece Alzheimer Hastası olan kişinin alkol kullanmasında bir sakınca yoktur. Sigara yangın riski taşıdığından ve sağlığa zararlı olduğundan daha büyük tehlike arz eder.
Öneriler
• Sigara içerken kişiye göz kulak olun ya da belki bir doktor reçetesiyle sigarayı tamamen bırakmasını isteyin
• Alkol ve ilaç kullanımını doktorunuzla kontrol edin
Uyuma Güçlüğü
Alzheimer Hastası olan kişi geceleri huzursuz olabilir ve aileyi rahatsız edebilir. Bu durum, bakımı üstlenen kişi olarak sizi en fazla yoracak problem olabilir.
Öneriler
• Gündüz uykularını önlemeye çalışın
• Günlük uzun yürüyüşleri deneyin ve gün içinde daha fazla fiziksel aktivite ekleyin
• Yatma zamanında kişiyi mümkün olduğu kadar rahat ettirmeye çalışın
Tekrarlanan Davranışlar
Alzheimer Hastası olan kişi bir dakika önce ne dediğini unutabilir ve bu durum sorularını ve hareketlerini tekrar etmesine sebep olabilir.
Öneriler
• Alzheimer Hastası olan kişinin dikkatini dağıtmaya çalışın, görecek, duyacak ya da yapacak başka bir şey önerin
• Sıkça sorduğu soruların cevaplarını bir yere yazın
• Kişi için uygunsa ona sarılın ve sıcaklık göstererek onu rahatlatın.
Bağlılık
Alzheimer Hastası olan kişi size çok fazla bağımlı hale gelebilir ve sizi her gittiğiniz yerde takip edebilir. Bu durum sinirlendirici, başa çıkması zor bir hal alabilir ve mahremiyetinizi elinizden alabilir. Kişi gittiğinizde bir daha geri dönmeyeceğinizi düşünmesinin neden olduğu güvensizlik ve korku duygusuyla hareket ediyor olabilir.
Öneriler
• Yanından ayrıldığınızda ilgisini yoğunlaştıracağı bir şey bulun
• Kendinize biraz zaman ayırabilmek için bir bakıcı çağırabilirsiniz
Eşyalarını Kaybetme ve Hırsızlıkla Suçlama
Alzheimer Hastası olan kişi çoğunlukla eşyalarının nerede olduğunu unutur. Bazı durumlarda sizi ya da diğerlerini kayıp eşyalarını almakla suçlayabilirler. Bu davranışlar kontrol ve hafıza kaybının güvensizlikle birleşmesinden doğar.
Öneriler
• Kişinin eşyalarını sakladığı bir yer olup olmadığını bulmaya çalışın
• Önemli eşyaların yedeklerini bulundurun, örneğin anahtarlar
• Atmadan önce çöp kutularını kontrol edin
• Kişinin suçlamalarına savunmacı bir şekilde değil nazikçe karşılık verin
• Eşyanın kaybolduğu konusunda onunla anlaşın ve bulmasına yardım edin
Hezeyanlar ve Halüsinasyonlar
Alzheimer Hastası olan kişilerde hezeyan ve halüsinasyon nadir görülen bir şey değildir. Örneğin, kişi bakıcısı tarafından tehlike ya da zarar göreceği gibi yanlış bir inanca sahip olabilir. Alzheimer Hastası olan kişi için hezeyanı son derece gerçektir, korkuya sebep olur ve sıkıntı verici, kendini koruyucu davranışlarla sonuçlanabilir.
Eğer kişi halüsinasyon görüyorsa, orada olmayan şeyleri duyuyor ve/veya görüyor olabilir; örneğin, yatağın ayakucunda şekiller görebilir ya da odada konuşan insanlar duyabilir.
Öneriler
• Kişiyle duyduğu ya da gördüğü şeylerin gerçekliği hakkında tartışmayın
• Kişi korktuğu zaman onu rahatlatmaya çalışın. Sakin sesiniz ve elini yumuşakça tutmanız rahatlatıcı olabilir.
• Odada bulunan gerçek bir şeye işaret ederek dikkatini dağıtmaya çalışın
• Kullanılan ilaçları doktorunuzla kontrol edin, ilaçlar bu probleme neden oluyor olabilirler
Cinsel İlişki
Alzheimer hastalığı genellikle cinsel ilişkiyi etkilemez ancak kişinin tutumları değişebilir. Nazikçe kucaklaşmak ve sarılmak karşılıklı olarak tatmin edici olabilir ve sizin kişinin daha fazla yakınlık isteyip istemediğini ya da bunu yapıp yapamayacağını anlamanıza yardımcı olabilir.
Kişi daha önceki gibi cevap vermeyebilir ya da ilgisini kaybetmiş olabilir. Bazı çiftler için cinsel yakınlık ilişkilerinin tatmin edici bir parçası olmaya devam etmektedir.
Bunun tam tersi de olabilir. Kişi aşırı bir şekilde seks talep edebilir ya da sizi rahatsız edecek şekilde davranabilir. Ayrı yataklarda uyumayı istediğiniz ya da buna ihtiyaç duyduğunuz için kendinizi suçlu hissedebilirsiniz.
Öneriler
• Diğer bakıcılardan ya da güvendiğiniz profesyonellerden yardım alın
• Bazı ülkelerde tavsiye ve yardım sağlayan psikologlar, sosyal görevliler ya da danışmanlar gibi bu konuda uzmanlaşmış kişiler vardır
• Bu konuyu anlama ve sizin bununla başa çıkmanızı sağlama alanında eğitim görmüş profesyonellerle bu ve bunun gibi konuları tartışmaktan çekinmeyin
Uygunsuz Cinsel Davranışlar
Alzheimer Hastası olan kişi uygun olmayan cinsel davranışlar gösterebilir ancak bu seyrek görülmektedir. Bu davranışlar toplum içinde soyunmak, cinsel organını tutmak ya da bir başkasına uygunsuz şekilde dokunmak olabilir.
Öneriler
• Davranışına aşırı tepki göstermemeye çalışın - unutmayın ki buna sebep olan, hastalığın kendisidir.
• Başka bir aktiviteyle kişinin dikkatini dağıtmaya çalışın.
• Eğer kişi kıyafetlerini çıkarırsa nazikçe bu davranışından vazgeçirmeye çalışın ve kişinin dikkatini başka yöne çekmeye çalışın.
Amaçsız Dolaşma
Bu konu kontrol etmeniz gereken endişe verici bir problem haline gelebilir. Alzheimer Hastası olan kişi evin içinde dolaşabilir ya da evden çıkarak çevrede dolaşabilirler. Kaybolabilirler. Güvenlik, Alzheimer Hastası olan kişi dışarıda yalnız olduğunda en önemli mesele haline gelir.
Öneriler
• Kişinin bir çeşit kimlik kartı taşıdığından emin olun
• Evin güvenli olduğundan, kişinin evin içinde güvende olduğundan ve sizin bilginiz dışında evden ayrılamayacağından emin olun
• Kişi bulunduğu zaman kızgınlık göstermekten kaçının - sakince, kabullenerek ve sevgiyle konuşun
• Kişinin kaybolması halini göz önünde bulundurarak bir yeni fotoğraf bulundurmak yararlı olacaktır ve bu durumda başkalarından yardım istemelisiniz
Şiddet ve Sinirlilik
Zaman zaman kişi kızgın, sinirli ya da saldırgan olabilir. Bu durum sosyal kontrolünü, karar verme, negatif duyguları güvenli bir şekilde ifade etme ve başkalarının davranışlarını ve becerilerini anlama yetisini kaybetmesi gibi birçok sebepten kaynaklanabilir. Bu, bir bakıcı için en zor başa çıkılacak durumlardan biridir.
Öneriler
• Sakin olun, korku ya da endişeli olduğunuzu göstermeyin
• Kişinin dikkatini daha sakinleştirici bir aktiviteye çekmeye çalışın
• Kişiye daha çok serbestlik verin
• Bu reaksiyona neyin sebep olduğunu bulmaya çalışın ve ileride bundan kaçının
• Eğer şiddet sık sık ortaya çıkıyorsa yardım istemeniz gerekebilir. Destek almak için birisiyle konuşun ve kişiyi idare etmek için yardım alma amacıyla doktorunuza danışın
Depresyon ve Kaygı
Alzheimer Hastası olan kişi depresyon yaşayabilir ve içine kapanık, mutsuz olabilir, konuşması, davranışları ve düşünmesi yavaşlayabilir. Bu durum günlük rutini ve yemek yemeğe olan ilgisini etkileyebilir.
Öneriler
• Doktorunuzla konuşun, yardımcı olabilir ya da sizi bir danışmana, psikologa ya da psikiyatra yönlendirebilir
• Kişiye daha fazla sevgi ve destek verin
• Kişinin depresyondan bir anda çıkmasını beklemeyin
Alıntı
